اطفاء حريق توسط فوم اولين پيشرفت حاصله در مورد آتش هاي مايعات بود. بكار گيري آب در اطفاء حريق مايعات قابل اشتعال بدليل داشتن دانسيته بزرگتر آب نسبت به ساير مايعات قابل اشتعال بي تاثير مي باشد. هنگامي كه مقداري مايع قابل اشتعال مانند سوخت هاي سنگين نفتی مي سوزد گرماي فوق العاده اي توليد مي كند. حال اگر در اين حالـت مقـداري آب به آن افزوده شـود به سـرعت آب شروع به جـوشيدن مي نمايد كه منجربه تبخير و افزايش حجمي سريع آب مي شود دراين حالت ممكن است پديده overflow در سطح مايع در حال اشتعال رخ دهد و موجب گسترش آتش گردد. اين پديده سبب پاشش مايعات قابل اشتعال ازسطح مي شود، قابل ذكر است كه آب بدليل داشتن دانسيته بيشتر در قسمت پايين تر از سطح مايع قابل اشتعال قرار گرفته و سبب لبريز شدن سوخت از درون ظــــرف مي گـــــــردد.
يكي ديگر از عوامل موثر در اطفاء حريق با فوم بستگي به حباب هاي توليد شده ايي دارد كه نتيجه مخلــــوط شدن (كنسانتره فوم+ آب + هوا) است. اين حباب هاي پر شده از هوا بر روي سطح مايع مشتعل شناور شده و به همين دليل بين سوخت مشتعل و اكسيژن ايجاد فاصله نموده و موجب خفه شدن شعله مي شود كه نهايتاً اطفاء حريق را در پي خواهد داشت.
سیستم FOAM معمولاً جهت اطفا حریق مناطق پرخطر شامل کلاس B حریق از قبیل انبارهای مایعات قابل اشتعال، آشیانه های هواپیما، مخازن سوخت، سالن های رنگ و… به کار می روند و انتخاب کف آتش نشانی بستگی به مواد قابل اشتعال دارد. سیستم های مورد استفاده در این زمینه می توانند به صورت دستی (انواع مانیتورها، فوم موبایل ها، توربکس ها، نازل ها و…) و یا به طور اتوماتیک (شبکه های اسپرینکر، فوم چمبرها و…) باشند.
لازم به توضيح است که در مواردي که مواد قابل اشتعال از مواد نفتي قطبي تشکيل شده باشند، بايستي از فوم مقاوم در برابر حلال ها استفاده گردد. اساس عملکرد اين سيستم بدين گونه است که در هنگام اطفاء، سيستم آب و فوم را به نسبت معيني در يک تناسب ساز ترکيب کرده و از طريق شبکه لوله کشي به نازل هاي نصب شده در محيط رسانيده و عمليات اطفاء را انجام مي دهد. تجهيزات مورد استفاده در سيستم اطفاء حريق به وسيله فوم تا حدودي مشابه تجهيزات سيستم اطفاء حريق به وسيله آب است با اين تفاوت که در این سيستم، علاوه بر مخازن آب از نازل هاي فوم، شيرهاي اتوماتيک، پمپ ها . . . و مخازن مخصوص فوم استفاده مي گردد.
قبل از آنکه هر طرحي انجام پذيرد، مشخصات تعيين خطري که بايد مورد حفاظت قرار بگيرد ضروري مي باشد. اين تنها به معني تعيین ابعاد محيط خطر نمي باشد بلکه نوع سوخت، ميزان دسترسي به منابع تغذيه، طبقه بندي محيط، شرايط محيط، منبع آب و مشخصات شبکه آب سايت در طراحي نهايي سيستم داراي اهميت مي باشد.
فوم توسط مخلوط نمودن محلول آب محتوي فوم تغليظ شده با هوا ايجاد مي گردد. اين فوم به طور آزاد بر روي سطح مايع مشتعل شده قرار گرفته و شکل چسبنده به خود مي گيرد و به اين صورت مانع ورود هوا مي گردد. روکش مداومي ايجاد نموده و بخارات فرار قابل اشتعال را از رسيدن به هوا مجزا مي نمايد.
فوم در سطح مايع سوختي جريان يافته و به وسيله جدا سازي مايع سوختي و اکسيژن، حريق ناشي از مايع قابل اشتعال را خاموش مي نمايد. به دليل درصد رطوبت بالاي آن، در خنک سازي سطح ماده سوختني و هر جسم گرم موجود در محيط کمک مي نمايد.
تجهیزات تولید فوم:
مخلوط کردن آب و فوم با استفاده از روش هاي مختلفي امکان پذير مي باشد که مي بايستي مطابق با استاندارد NFPA طراحي گردد. سه روش عمده براي توليد فوم که عبارتند از:
- سیستم بلدر تانک (Bladder Tank)
- سيستم استفاده از پمپ فوم
- سیستم فوم دوزینگ (Foam Dosing)
کنستانتره فوم ماده اصلي توليد فوم مي باشد که داراي رنج وسيعي از نظر تنوع مي باشد که متناسب با نياز سيستم انتخاب و طراحي مي شوند. پس از تهيه فوم مي بايستي آنرا در محلي که دچار حريق شده است بدرستي توزيع نمود.
تجهيزات مختلفي جهت توزيع مناسب فوم وجود دارد که مي بايستي مطابق با نياز انتخاب و طراحي شود. اين تجهيزات عبارتند از:
- فوم چمبر (Foam Chamber) و فوم پورر (Foam pourer)
- اسپرينکلرهاي فوم
- تناسب سازها
- تجهیزات تخلیه کف آتش نشانی
- ژنراتورهاي فوم : اين تجهيزات براي توزيع فوم هاي پرتوسعه که کاربرد وسيعي در آشيانه هاي هواپيما و انبارهاي محصولات با خطر آتش سوزي بکار مي روند
- هيدرانت فوم : اين تجهیزات براي توزيع فوم بصورت دستي کاربرد و توسط نفر بکار مي رود. هيدرانت ها در سايزهاي 4 و 6 اينچ ساخته مي شوند.
- فوم مانيتورهابراي کاربردهايي که نياز به برد نسبتاً زيادي مي باشد، بکار مي رود . انواع فوم مانييتورهاي قابل حمل و ثابت در رنج وسيعي از دبي ارائه مي شوند. هم چنين اين مانيتورها قابليت کنترل از راه دور را نيز دارا مي باشند.
تناسب ساز ها:
تناسب ساز ها عملیات مخلوط کردن آب با کنسانتره کف را در دصد مشخصی انجام می دهند و به طور کلی دو روش تناسب سازی به شرح زیر وجود دارد:
در روش اول از اصل ونچوری (Venture) جهت کشیدن کنسانتره کف به داخل جریان آب استفاده می شود ساده ترین تناسب ساز ها در این روش، ایداکتور ها (Educators) می باشند که ارزان قیمت بوده ولی دارای محدوده عملکرد پایین می باشند.
در روش دوم از پمپ و یا فشار آب جهت تزریق کنسانتره کف به داخل جریان آب استفاده می شود که متداول ترین آن Bladder Tank System می باشد. این مخازن هایی از اجزاء سیستم های تناسب سازی فشار معادل (Balanced Pressure Purporting Systems) می باشند که در این سیستم ها یک مسیر انشعابی از جریان اصلی آب به کیسه محتوی کف فشار وارد نموده و باعث خروج کنسانتره کف از داخل مخزن و وارد شدن آن به تناسب ساز و سپس به جریان آب می شود. در صورت استفاده از اسکید های پمپ از یک مخزن که معمولاً در محوطه باز قرار داده می شوند و از جنس فایبرگلاس یا پلی اتیلن می باشد به طرف تناسب ساز و سپس به جریان آب می شود. سپس یک شیر اتوماتیک فشار کنسانتره کف را متناسب با فشار جریان آب کرده و پس از عبور از تناسب ساز وارد جریان آب می شود.