سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور جزء بخش های حیاتی دیتاسنتر می باشد و از بین رفتن اطلاعات به هر دلیلی خسارات مالی و معنوی را برای ما به همراه دارد، در عین حال سرور های موجود در این اتاق در حال سرویس دهی به افراد داخل و خارج از سازمان می باشند. در مراکزی مانند دیتاسنتر های سرویس دهی این خدمات همراه با کسب درآمد بوده و قطع شدن آن به منزله ضرر هنگفت برای سازمان است. تجهیزاتی که در این مراکز نصب می شوند نیز بسیار گران قیمت هستند و سرور ها و سوئیچ ها و سایر لوازم دارای ارزش مالی بالایی می باشند.
از جمله استاندارد هایی که برای ساخت اتاق سرور مورد استفاده قرار می گیرد می توان به استاندارد هایTIA 942 ،ISO 27000، NFPA75 و IP اشاره کرد. در این سیستم روش کار بدین شکل است که مجموعه دتکتور ها و آنالیزور ها در دو یا سه زون وارد کنترل پنل می شوند. این ادوات پس از تشخیص حریق پیغامی را برای کنترل پنل ارسال می کنند، کنترل پنل در صورت دریافت سیگنال از یک زون سیستم های هشدار دهنده را فعال می سازد. پس از دریافت سیگنال دوم سیستم های هشدار ثانویه را فعال کرده و پس از 30 ثانیه گاز را در محیط رها می سازد. دلیل این تاخیر خروج افراد حاضر در اتاق و همچنین امکان قطع در صورت عدم وجود حریق است.
طراحی سیستم های اطفاء حریق
در طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور و دیتاسنتر ابتدا عوامل موثر در آن را بدست آورده و سپس با کمک نرم افزار طراحی انجام می شود. بر اساس استاندارد فاکتورهای زیادی برای در نظر گرفتن طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق در دیتاسنتر ها اهمیت دارد ابتدا باید مکان مورد نظر از طرف کارشناس ایمنی بازدید و سپس مولفه های زیر در نرم افزار محاسبه گردند :
- ابعاد اتاق شامل طول و عرض و ارتفاع اتاق که حجم آن به دست می آید
- وجود کف کاذب و سقف کاذب، چه تاسیساتی از پشت آنها عبور کرده و ارتفاع آن ها
- ارتفاع شهری که اتاق سرور یا دیتاسنتر در آن واقع شده است
- دمای عمومی اتاق سرور و دیتاسنتر
- نوع چینش رک و بررسی راهرو سرد و گرم
- سیستم سرمایش و نحوه عملکرد آن
- مسیر کابل های برق اتاق سرور
- سیستم اعلام و اطفاء حریق اتاق سرور
- مناطق مورد نیاز اعلام و اطفاء حریق در اتاق های مختلف
آشنایی کلی با سیستم های اطفاء حریق
جهت اطفاء حریق حداقل یکی از عوامل زیر می بایستی صورت پذیرد:
- قطع گرما یا خنک سازی: آب یکی از عمومی ترین عوامل جهت خنک سازی حریق می باشد
- قطع ماده سوختنی: قطع و جدا سازی ماده سوختنی از محل حریق می تواند به سرعت باعث خاموش شدن حریق گردد
- به حداقل رساندن اکسیژن به میزانی که اکسیژن کافی جهت ادامه حریق وجود نداشته باشد: سیستم های اطفاء حریق مانند CO2 و Inert Gas باعث به حداقل رساندن اکسیژن جهت ادامه حریق می باشند
- مانع در ایجاد واکنش زنجیره ای سوخت: سیستم های اطفاء حریق مدرن مانند آیروسل با ایجاد اختلال در واکنش های زنجیره ای سوخت، باعث اطفاء حریق می گردند
برخی سیستم های اطفاء حریق از دو یا چند عامل فوق جهت اطفاء استفاده می کنند. بعنوان مثال هالوکربن ها، علاوه بر خنک سازی و قطع گرما از محیط تحت پوشش، باعث اختلال در واکنش های زنجیره ای سوخت نیز می شوند.
مقایسه بین کلاس های حریق در استاندارد های مختلف:
| استاندارد های آسیا/استرالیا | استاندارد های اروپا | استاندارد های آمریکا | منبع تولید حریق |
| کلاس A | کلاس A | کلاس A | چوب، کاغذ، پارچه، برخی از پلاستیک ها |
| کلاس B | کلاس B | کلاس B | مایعات قابل اشتعال |
| کلاس C | کلاس C | کلاس B | گاز های قابل اشتعال |
| کلاس D | کلاس D | کلاس D | فلزات قابل اشتعال |
| کلاس E | _ | کلاس C | دستگاه ها و تجهیزات برقی |
| کلاس F | کلاس F | کلاس K | روغن ها و چربی های خوراکی |
جهت آشنایی بیشتر با برخی از اصطلاحات سیستم های اطفاء حریق در ادامه به ذکر چند مورد از آن ها می پردازیم:
خاموش کننده های تمیز :(Clean Agent)
خاموش کننده ای که فرار بوده و پس از اطفاء حریق اثری از خود بجا نگذاشته و همچنین هادی الکتریسیته نیز نباشند.
خاموش کننده های هالوکربن :(Halocarbon Agent)
خاموش کننده ای که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آن هالوژن ها مانند فلور، کلر، برم یا ید به همراه کربن می باشد. درحقیقت هالوژن ها جایگزین تعدادی از اتم های هیدروژن در هیدروکربن ها شده اند.
خاموش کننده های بی اثر:(Inert Gases)
خاموش کننده ای که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آن هلیوم، نئون، آرگون یا نیتروژن بوده و جزء فرعی آن می تواند دی اکسیدکربن باشد.
گازهای گلخانه ای:(Green House Gas)
هر گازی که در اتمسفر زمین، پرتوهای مادون قرمز را جذب کند، گاز گلخانه ای نامیده می شود. این گازها باعث افزایش دمای زمین می شوند.
لایه ازن:(Ozone Layer)
ازن از سه اتم اکسیژن تشکیل شده است. در اتمسفر زمین، تاثیر امواج ماوراء بنفش خورشید بر اکسیژن، باعث بوجود آمدن لایه ازن می شود. گازهای گلخانه ای براثر آزاد سازی کلر یا برم باعث تقلیل لایه ازن و درنتیجه افزایش تشعشع امواج ماوراء بنفش خورشید به سطح زمین و گرم شدن زمین و تغییر در آب و هوا می شوند.
پتانسل تقلیل لایه ازن:(Ozone Depleting Potential)
عددی است که به تقلیل لایه ازن توسط یک ماده اشاره می نماید. درحقیقت این پارامتر نسبت تقلیل لایه ازن توسط جرم مشخصی از یک ترکیب شیمیایی به همان مقدار جرم توسط CFC-11 (Trichlorofluoromethane, CFCL3) می باشد.
پتانسیل گرمایش زمین:(Global Warming Potential)
عددی است که به مقدار گرمایش زمین توسط یک گاز اشاره می کند. برخی از گازها با جذب امواج مادون قرمز باعث نگاه داشتن گرما تا مدت زمان خاصی در جو زمین می شوند. درحقیقت این پارامتر نسبت گرمایش مقدار مشخصی از یک گاز به گرمایش همان مقدار دی اکسید کربن می باشد. معمولاً این پارامتر در زمان های 20، 100 و 500 سال معرفی می شود. بعنوان مثال GWP برای گاز متان در بازه 20 سال عدد 72 می باشد. این بدین معنی است که اگریک مقدار مشخص از متان و دی اکسید کربن در هوا منتشر شوند، گاز متان طی 20 سال 72 مرتبه بیشتر از گاز دی اکسید کربن گرما را در محیط نگاه خواهد داشت.
مدت حضور در اتمسفر:(Atmospheric Lifetime)
مطابق تعریف آژانس محافظت از محیط زیست آمریکا، این پارامتر مدت زمانی است که طول می کشد که یک ترکیب شیمیایی به عناصر اولیه و پایه ای خود بر می گردد.